Wat is het endocannabinoïde systeem?
Het endocannabinoïde systeem (ECS) bestaat uit een uitgebreid netwerk van chemische signalen en cellulaire neuroreceptoren, die dicht aanwezig zijn in onze hersenen en ons lichaam.
Cannabinoïde receptoren in de hersenen, bekend als CB1 receptoren, zijn talrijker dan elk ander type receptor in de hersenen. Ze werken als regulatoren en regelen de niveaus en activiteit van de meeste neurotransmitters. Door directe feedback verhogen of verlagen deze receptoren de activiteit van lichaamssystemen die aanpassing vereisen, zoals honger, temperatuur of alertheid.
Om deze receptoren te activeren, produceert ons lichaam moleculen die endocannabinoïden worden genoemd en die een structuur hebben die lijkt op die van de moleculen in de cannabisplant. De eerste endocannabinoïde die werd ontdekt heette anandamide, naar het Sanskriet woord ‘ananda’ dat geluk betekent.
Dit betekent dat we allemaal kleine cannabisachtige moleculen in onze hersenen hebben rondzweven. De cannabisplant, die al zo’n 5.000 jaar door mensen wordt gebruikt, werkt in wezen door deze oeroude cellulaire machinerie te ‘kapen’.
Een tweede type cannabinoïde receptor, de CB2 receptor, wordt voornamelijk gevonden in ons immuunweefsel. Het speelt een cruciale rol bij het regelen van onze immuunfunctie, het moduleren van ontstekingen, darmcontractie en pijn bij inflammatoire darmaandoeningen.
CB2-receptoren zijn met name interessant voor de ontwikkeling van medicijnen omdat, in tegenstelling tot CB1-receptoren, hun stimulatie niet de ‘high’ veroorzaakt die geassocieerd wordt met cannabis, waardoor ze een aantrekkelijker doelwit vormen voor medische behandelingen zonder de ongewenste bijwerkingen.
Welke rol speelt het endocannabinoïde systeem bij leren en geheugen?
We weten dat het endocannabinoïde systeem een cruciale rol speelt bij leren en geheugen, en verschillende onderzoeken bevestigen dit.
Een voor de hand liggende observatie is dat een van de belangrijkste bijwerkingen van hoge doses recreatieve cannabis de tijdelijke verstoring van het kortetermijngeheugen is, dat weer normaal wordt als men zich onthoudt. Er zijn ook geavanceerde onderzoeken uitgevoerd naar hoe mensen reageren op THC (het actieve bestanddeel in cannabis), waarbij zowel hun vermogen om op de korte termijn te onthouden als de patronen die via functionele beeldvorming van de hersenen worden waargenomen, zijn onderzocht.
Volgens Michael Pollan, in zijn bestseller The Botany of Desire, is cannabis een van de planten waarmee mensen al duizenden jaren co-evolueren. Pollan suggereert dat vergeten een essentiële rol speelt in het vermogen van onze hersenen om te functioneren zonder overbelast te raken door de ontelbare zintuiglijke input die ons voortdurend bombardeert. Zonder dit vermogen om te vergeten zouden we overweldigd worden, en cannabis zou ons kunnen helpen om met deze overbelasting om te gaan.
De rol van het endocannabinoïde systeem bij het vergeten opent ook perspectieven voor de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS), een aandoening waarbij opdringerige en onaangename herinneringen mensen achtervolgen en een reeks storende symptomen veroorzaken die verband houden met pathologische herinneringen.
Welke rol speelt het ECS bij honger en de afstemming van afslankmedicijnen?
Het verhaal van het geneesmiddel rimonabant, dat de CB1 receptor blokkeert, is een veelzeggend voorbeeld van de centrale rol van het endocannabinoïde systeem (ECS) in veel cruciale functies.
Ontwikkeld als een medicijn tegen zwaarlijvigheid, was het idee achter rimonabant dat het endocannabinoïde systeem het hongergevoel controleert. Dit was gebaseerd op bewijs, waaronder het feit dat cannabis “the munchies” veroorzaakt. Door de CB1 receptor te blokkeren werd verwacht dat dit zou leiden tot gewichtsverlies, en rimonabant slaagde er inderdaad in om mensen te laten afvallen.
Het endocannabinoïde systeem reguleert echter ook de stemming en het medicijn moest met spoed van de markt worden gehaald omdat mensen die het gebruikten suïcidaal werden. Dit laat zien hoe complex en onderling verbonden het ECS in het lichaam is.
In de toekomst, met een beter begrip van de subtiliteiten van de SEC, is het misschien mogelijk om een medicijn tegen gewichtsverlies te ontwikkelen dat zich specifiek richt op cannabinoïde receptoren die verband houden met gewichtsverlies, zonder de receptoren aan te tasten die de stemming reguleren.
Onderzoek van het endocannabinoïde systeem kan leiden tot de ontdekking van nieuwe geneesmiddelen
Oorspronkelijk was de studie van het endocannabinoïde systeem gericht op pogingen om een illegale stof te begrijpen (en vaak te demoniseren). Recent onderzoek heeft zich echter ontwikkeld tot een veel bredere verkenning van wat een ongelooflijk complex en uitgebreid systeem is, waarmee ons lichaam leren, gevoel, motivatie en algehele balans regelt.
We staan echt aan het begin van een tijdperk van ontdekking van het endocannabinoïde systeem en de ontwikkeling van nieuwe medicijnen die zouden kunnen helpen bij het verlichten van enkele van de meest wrede ziekten waaraan mensen (en dieren) lijden.
Woordenlijst van het endocannabinoïde systeem :
- Endocannabinoïde systeem (ECS): Intercellulair communicatiesysteem dat verantwoordelijk is voor het balanceren van metabolische processen en het optimaliseren van de functies van ons lichaam.
- Fytocannabinoïde: Cannabinoïde die van nature door een plant wordt geproduceerd.
- Endocannabinoïde: Cannabinoïde die van nature door het menselijk of dierlijk lichaam wordt geproduceerd.
- Synthetische cannabinoïden : Cannabinoïden die in het laboratorium zijn gemaakt.
- Cannabinoïdereceptor: Componenten van het endocannabinoïde systeem die verantwoordelijk zijn voor activering en binding aan endocannabinoïden/fytocannabinoïden.
- Cannabinoïdenzymen: componenten van het endocriene systeem die cannabinoïden synthetiseren en afbreken.
- Homeostase: Alle functies die zorgen voor de stabiliteit en het evenwicht van ons lichaam bij verandering, met als doel een relatieve constante te handhaven in de samenstelling en eigenschappen van een organisme.
Velen van ons zijn bekend met de regulerende systemen van ons lichaam, zoals het sympathische zenuwstelsel, dat verantwoordelijk is voor onze vecht-of-vluchtreactie. Het meer recent ontdekte endocannabinoïde systeem (ECS) is echter minder bekend, ondanks zijn essentiële rol in bijna elk aspect van ons dagelijks functioneren.
Het ECS speelt een centrale rol in het reguleren en controleren van veel belangrijke lichaamsfuncties, waaronder leren en geheugen, emotionele verwerking, slaap, regulering van de lichaamstemperatuur, pijnbeheersing, ontstekings- en immuunreacties, en niet te vergeten eetlust. Momenteel is het SEC het onderwerp van intensief internationaal onderzoek en het is een veelbelovende weg voor de ontwikkeling van nieuwe medicijnen.
